ΒΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΠΗΛΙΑ

 

Πριν ξεδιπλώσουμε αυτά που θέλουμε να σου πούμε είναι απαραίτητη μια διευκρίνιση που αφορά το σύνολο της καθημερινής ζωής.

 

Μπορεί στις μέρες μας να μην υπάρχει ένα και μοναδικό σύστημα ηθικής στο οποίο όλοι δογματικά να ακολουθούμε και να υπακούμε, ωστόσο, υπάρχει το ήθος σαν ατομική στάση απέναντι στα ερεθίσματα της κοινωνικής ζωής και το οποίο δεν είναι μόνο αναγκαίο αλλά και η επαρκής συνθήκη για οποιαδήποτε θετική ατομική προοπτική μέσα φυσικά στον ωκεανό της κοινωνίας. Το ήθος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια ενός συνόλου προλήψεων στερεοτύπων και εθίμων του παρελθόντος αλλά έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, δοκιμασμένα στην κοινωνική ζωή.

 

Η «Αλληλοβοήθεια» και η «Αλληλεγγύη» δεν είναι μόνο για να υπάρχει κοινωνία και έμβια ζωή, αλλά είναι παράγοντες εξέλιξης και αναδημιουργίας της κοινωνίας. Η κατοχύρωση και ο σεβασμός του άλλου είναι οι προϋποθέσεις για την επιζητούμενη αξιοπρεπή ισότητα. Γιατί αν σωθεί ο άλλος υπάρχει προοπτική.

 

Αυτά για εμάς αλλά και για πολλούς άλλους είναι πριν από όλα, και τα βλέπουμε συχνά-πυκνά να παράγονται και να εφαρμόζονται από την κοινωνία στην οποία ζούμε. Δεν είναι αφηρημένα ιδεολογικά σχήματα προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για στρατολόγηση, αλλά είναι τοποθέτηση απέναντι στη ζωή.

 

Από εκεί και πέρα η επιλογή είναι δική σου.

 

Ι

 

Πίσω από το πέπλο μιας φαινομενικής ευημερίας κρύβονται τα πραγματικά και ουσιαστικά προβλήματα με πρώτο και σπουδαιότερο τη διάλυση των κοινωνικών δεσμών που έφερε η χρόνια αρνητική εξατομίκευση. Προκειμένου να ενταχθούμε στον σύγχρονο κόσμο σπουδάζουμε για ένα χαρτί, δημιουργούμε οικογένεια για ένα παιδί, δουλεύουμε για επιβίωση και κάλυψη πλαστών και ατέρμονων αναγκών, και στο τέλος αυτό που έχουμε καταφέρει είναι η παραγωγή μιας ζωής χωρίς νόημα με κίνδυνο την κοινωνική και ψυχική ισορροπία. Το ερώτημα σήμερα είναι για το πώς παίζεται μια ζωή και γιατί το αφήνουμε να το απαντήσει το σύστημα μέσα από τον ανταγωνισμό όλων εναντίον όλων, και εμείς με την αδυναμία της μοναξιάς να ακολουθούμε τις προσταγές του.

 

ΙΙ

 

Στον αιώνα που μας πέρασε περάσαμε δύο πολέμους, τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και στη συνέχεια τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Τον Α΄ππ τον ονομάσαμε Μεγάλο πόλεμο γιατί τέτοια καταστροφή και τόσους θανάτους δεν είχαμε καταγράψει στον μέχρι τότε ιστορικό χρόνο. 20 χρόνια αργότερα έγινε ακόμα μεγαλύτερος πόλεμος ακόμα πιο καταστροφικός – λόγω φασισμού – λες και δεν καταλάβαμε τίποτα από τον προηγούμενο πόλεμο. Σαν να μην βγάλαμε κανένα συμπέρασμα και σαν να ήταν προδιαγεγραμμένο από κάποια μοίρα. Μόλις τελειώνουν οι πόλεμοι αρχίζουν τα ίδια. Ανάπτυξη, κερδοσκοπία, υπερεκμετάλευση, κατασπατάληση, υπερκατανάλωση σε ένα πεπερασμένο πλανήτη σε ένα πλαίσιο ανταγωνισμού αγορών και κεφαλαιοκρατικής οικονομικής δυναστείας. Πέραν του γεγονότος ότι αυτά αποτελούν αιτίες πολέμου, φτάσαμε σε τέτοια επίπεδα παραλογισμού όπου η παραγωγή μετά τον Α΄ππ ανέβηκε σε τέτοιο βαθμό που έμειναν αδιάθετα τα παραγόμενα προϊόντα στη αγορά υπερβαίνοντας τις ανάγκες αλλά και τις δυνατότητες των εργαζομένων ανθρώπων να αγοράσουν, φτάνοντας στο περίφημο ΚΡΑΧ του 1929, στο απόλυτο τέλμα και στην απόλυτη φτώχεια.

 

ΙΙΙ

 

Μετά την καταστροφή του Β΄ππ ξαναρχίζουμε πάλι τα ίδια με τις αξίες της οικονομίας και ανάπτυξης να είναι στην κορυφή και μέχρι σήμερα να έχουμε μείνει μόνο με αυτές εκτοπίζοντας όλες τις υπόλοιπες ανθρώπινες αξίες. Τις κατεστραμμένες χώρες από τον ΒΠΠ ανέλαβε το κράτος να τις ανασυγκροτήσει καθοδηγώντας το κεφάλαιο και αναδιατάσσοντας τη ταξική διαστρωμάτωση σε μια και μοναδική προοπτική. Την επιθετική ανάπτυξη με κινητήρια δύναμη το κέρδος. Αυτός ο Κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός ακολούθησε, χωρίς κανένα μέτρο και κανένα πλαίσιο, τους άξονες της ανάπτυξης σε ό,τι μπορούσε να αποφέρει κέρδος και σε ότι διευκόλυνε το κέρδος μέσα φυσικά από κρατικές και ιδιωτικές επενδύσεις. Πράγματι μέσα σε μια 20ετία η συσσώρευση κεφαλαίου έφτασε στο ζενίθ και η ραγδαία εκβιομηχάνιση και η ανάπτυξη της τεχνολογίας κατέκλυσε όλους τους χώρους από τις βιομηχανικές ζώνες μέχρι την αγροτική παραγωγή.

Και σαν να μην έφτανε αυτό πολλαπλασιάσαμε την κατασπατάληση ακόμη πιο ανεξέλεγκτα από τη δεκαετία του 80 και μέχρι σήμερα και ανεξαρτήτως πολιτικού πρόσημου. Το σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών υιοθέτησε και εφαρμόζει μέχρι τώρα το δόγμα του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού των εμπνευστών Ρήγκαν-Θάτσερ ενισχύοντας την επιθετική οικονομία της ανάπτυξης κατασπαταλώντας ότι είχε απομείνει από τις προηγούμενες δεκαετίες, και με νέους πόρους από την αφαίρεση των εισοδημάτων των κατώτερων τάξεων, δίνοντας τη χαριστική βολή στην κοινωνία ως δομή. Οδηγηθήκαμε με τα καταναλωτικά αντίδωρα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού σε νέο ΚΡΑΧ το οποίο πλήρωσαν ακριβά οι χώρες του περιφερειακού καπιταλισμού σαν την Ελλάδα.

 

IV

 

ΑΦΑΝΙΣΜΟΣ Ή ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ;

Την επίθεση που δέχτηκε το φυσικό περιβάλλον τους δύο προηγούμενους αιώνες δεν την είχε δεχτεί ούτε κατά το 1% τα τελευταία 20.000 χρόνια . Η ανάδευση του βιοτικού και αβιοτικού περιβάλλοντος μετέτρεψε την ίδια τη φύση σε γυμνή ύπαρξη. Το Βιομηχανικό μοντέλο γεωργικής και ζωικής παραγωγής και τα πολύπλοκα συστήματα της τροφικής αλυσίδας είναι υπεύθυνα για την διασπορά των ιών στον αστικό πληθυσμό. Οι πολυεθνικές με το πιο αδίστακτο τρόπο μετατρέπουν τα δάση σε λιβάδια και ανοιχτά ορυχεία, σε κερδοσκοπικα εδάφη εκεί όπου κατοικεί και αναπαράγεται κάθε μορφή ύπαρξης.

Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζονται διάφορα παθογόνα όπως ο ζίκα, ο έμπολα, οι κορωνοϊοί, ο κίτρινος πυρετός, η γρίπη των πτηνών και η αφρικανική πανώλη των χοίρων αλλά και αυτός ο κορωνοϊός που μας απασχολεί τα οποία έφυγαν από την «αιχμαλωσία» της φύσης και ταξίδευσαν στους ανθρώπινους πληθυσμούς ακριβώς γιατί η κερδοσκοπική μανία διέλυσε το φυσικό τους περιβάλλον. Παρόλα αυτά οι κυβερνήσεις, οι φαρμακευτικές εταιρείες, το Ιατρικό κατεστημένο προσανατολίζονται αλλού και όχι στις πραγματικές αιτίες των πολλαπλών παθογόνων που εμφανίζονται στο προσκήνιο με μεγάλη ταχύτητα.

 

V

 

ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΙΑΤΡΙΚΗ – ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ

Η επιστήμη είναι μια δυναμική διαδικασία. Αποκατέστησε τον αισθητό κόσμο και αποκαθήλωσε προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Εξήγησε τον φυσικό κόσμο και τα συμπεράσματά της εφαρμόσθηκαν στην κοινωνία. Γι’ αυτό δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Οι αμφισβητήσεις και οι κριτικές προς την επιστήμη συνίσταται στο ποιόν υπηρετεί κάθε φορά και με ποιον τρόπο. Η Επιστήμη, η Ιατρική, τα Νοσοκομεία, οι ΜΕΘ με τον τρόπο και το λόγο που λειτουργούν δεν πρόκειται να μας σώσουν από τον αφανισμό όπως δεν το έκαναν ποτέ μέχρι τώρα παρά τις ηρωικές προσπάθειες και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό δίνοντας σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και τη ζωή τους.

Καταγραφές πανδημικών γεγονότων με εκατομμύρια θανάτους έχουμε τα τελευταία τουλάχιστον 1500 χρόνια, από την «Πανώλη του Ιουστινιανού» το 541, την ισπανική γρίπη το 1918 μέχρι τον HIV/AIDS το 1981. Μέσα σε αυτό το ιστορικό φάσμα ο έλεγχος και η προστασία των ΚΟΙΝΩΝ συνέβαλλαν αποφασιστικά στην μείωση της θνησιμότητας. Αναφερόμαστε στη χολέρα, στον τύφο, στη φυματίωση που είχαν φτάσει στο ελάχιστο όριο πριν καταπολεμηθούν με φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Στη συνέχεια τα προγράμματα ανοσοποίησης συνέβαλλαν σημαντικά στον περιορισμό της θνησιμότητας των επιδημιολογικών εξάρσεων χωρίς ωστόσο να μπορούν να περιορίσουν τη συχνότητά τους. Και αυτό ακριβώς είναι το χαρακτηριστικό του 21ου αιώνα όπου η περιοδικότητα εμφάνισης ζωονόσων μετατοπίστηκε από τη μέση συχνότητα των 50-100 χρόνων σε μόλις μονοψήφιο αριθμό ετών: πανδημία SARS το 2003, πανδημία της γρίπης των χοίρων το 2009, σε 22 χώρες η επιδημία MERS το 2012, σε 10 χώρες ο Ebola το 2013, σε 76 χώρες ο Zika το 2015 και σήμερα η πανδημία του SARS-CoV-2.

 

Ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας (ΠΟΥ) είχε εκδώσει σχετική ανακοίνωση από το 2007 προειδοποιώντας για τον άνευ προηγουμένου αυξανόμενο ρυθμό εμφάνισης ασθενειών, ακόμα και σε ρυθμό έτους. Το γεγονός ότι η επιστήμη και οι γιατροί (επιδημιολόγοι, λοιμωξιολόγοι κτλπ) δεν μπόρεσαν μέσα στη δεκαετία να αποτρέψουν μία υγειονομική κρίση είναι γιατί αυτό δεν είναι αποκλειστικά θέμα των ειδικών. Ακόμη και αν τα υγειονομικά συστήματα και τα συστήματα επιτήρησης των επιδημιών ήταν αναβαθμισμένα, που πρέπει να αναβαθμιστούν, αυτό που θα μπορούσαν να καταφέρουν θα ήταν μία καλύτερη διαχείριση της κρίσης και όχι την αποφυγή της ίδιας της κρίσης. Βέβαια όταν μιλάμε για ανθρώπινες ζωές εννοείται πως και μια καλύτερη διαχείριση με γιατρούς, νοσοκόμες, ΜΕΘ είναι ζητούμενο αλλά δεν είναι από μόνη της η λύση.

 

Αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι τα καταστροφικά αποτελέσματα της κυρίαρχης ιδεολογίας της απεριόριστης ανάπτυξης και οικονομικής μεγέθυνσης, της όλο και μεγαλύτερης παραγωγής και κατανάλωσης. Καλούμαστε να επαναφέρουμε την ισορροπία μεταξύ του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Δεν αντιλαμβανόμαστε την φύση ως μη κοινωνική με ποσοτικούς περιορισμούς, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής ανάλυσης. Για αυτό το λόγο πρέπει να κόψουμε το νήμα με τις αγροτοκτηνοτροφικές πολυεθνικές και τις πολιτικές επιβολής στο φυσικό περιβάλλον που είναι οι κύριες υπεύθυνες για την αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης και για τη διασπορά των ιών.

 

VI

 

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙΠΟΤΑ, ΑΣ ΓΙΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ

Η είσοδος του δυτικού κόσμου στην κρίση της πανδημίας αποκαθήλωσε την πολυεπίπεδη ανωτερότητά του έναντι του υπόλοιπου κόσμου και όλα τα συρματοπλέγματα συνετρίβησαν με τη μεταφορά του κορωνοϊού στο δικό του έδαφος. Έτσι, βρέθηκαν εκτεθειμένοι εκατομμύρια άνθρωποι που αδυνατούσαν να ορίσουν τον τρόπο αντιμετώπισης των κινδύνων που διέτρεχαν στο βαθμό που αυτός ο τρόπος είχε ανατεθεί στις κυβερνήσεις και είχε υπεξαιρεθεί από την κρατική μονοκρατορία. Συνέπεια όλου αυτού, ήταν τα κράτη να επιδοθούν σχεδόν ταυτόχρονα με το ίδιο μοντέλο διαταγμάτων και απαγορεύσεων ως την πιο φτηνή και γρήγορη λύση προβάλλοντας το δίπολο υγεία ή ελευθερία. Είναι το ιδεολογικό δίπολο που τις παρουσιάζει ως αντιτιθέμενες συνθήκες καταπατώντας σαν οδοστρωτήρας τη δεύτερη και προτάσσοντας, όπως όπως και μισερά την πρώτη, προκειμένου να νομιμοποιηθεί το καθεστωτικό οικοδόμημα.

Για εμάς όμως, αυτά τα αδιέξοδα και οι κατασταλτικές διαταγές, δεν μπορούν να έχουν έναν απλό καταγγελτικό χαρακτήρα αλλά πεδίο ιδεών και δράσεων για μία άλλη προοπτική. Γι’ αυτό τίθεται άμεσα η οργάνωση της ζωής, όχι σε ένα ειδικό πεδίο αλλά στο σύνολό της. Δεν μπορούμε να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας χωρίς αυτοοργάνωση εάν θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανά το νόημα και τη σημασία των λέξεων. Η αυτοοργάνωση θέλει έδαφος και αυτοθέσμιση μέσα σε ένα αμεσοδημοκρατικό πλαίσιο για να μπορεί να πάρει δομικά χαρακτηριστικά τα οποία την αναπαράγουν στο βάθος του χρόνου και όχι ως μία ευκαιρία της στιγμής. Δομές αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, που δεν προσβλέπουν στη θεσμική εξουσία, αλλά στη δυνατότητα που έχει η δύναμη των απλών ανθρώπων να δημιουργούν νέες σχέσεις κοινωνικής αντιεξουσίας. Η δύναμη αυτή δεν αποδέχεται το αξιακό σύστημα του καπιταλισμού, όπου η αγορά με βάση το δίπολο κέρδος-ζημιά, καθορίζει την αξία της ζωής και των αναγκών της (υγεία, κατοικία, τροφή, μετακίνηση, μόρφωση κλπ). Οι δομές αυτές αρνούνται να συμμετάσχουν σε αυτή τη λογική γιατί η δική μας είναι η λογική της φροντίδας του ενός για τον άλλον. Της φροντίδας που βασίζεται στην ικανότητα του ενός να βοηθάει τον άλλον και να στέκεται δίπλα στις ανάγκες του, όχι με όρους θυσίας και φιλανθρωπίας, αλλά ισότητας και αλληλεγγύης. Είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για να είμαστε όλοι ενεργοί καταργώντας όλους τους ρόλους της παθητικότητας. Πρόκειται για ένα νέο αξιακό σύστημα μέσα στο οποίο οι σχέσεις εξουσίας και οι κανόνες ιεραρχίας διαλύονται και ξεμαγεύονται.

 

Η εμπειρία της πανδημίας μας έδειξε τον τρόπο που μπορεί να εδαφικοποιηθεί η αλληλοβοήθεια. Τόσο οι ελεύθεροι κοινωνικοί χώροι όσο και οι πρωτοβουλίες στις γειτονιές και στις πολυκατοικίες, αποτέλεσαν και αποτελούν το πρόπλασμα ενός άλλου δρόμου που καταγράφεται στο τώρα. Κι αυτός ο δρόμος δεν λειτουργεί συμπληρωματικά μπροστά στα μεγάλα κενά που δημιουργεί η αγορά και το κράτος, αλλά δυνάμει σαν αντιθετικός, αντιεραρχικός και αντιεξουσιαστικός πόλος. Οι δομές αλληλεγγύης και αντίστασης μπορεί και πρέπει να απλωθούν μέσα στον αστικό ιστό ως δίκτυα αυτοοργάνωσης. Να συμπλέκουν δηλαδή σε ένα σύνολο αναγκών, όλους όσους αντιλαμβάνονται και συνειδητοποιούν, πως δεν υπάρχουν σωτήρες, ούτε υπέργειοι ούτε επίγειοι, όχι μόνο για τα σύνθετα αλλά και για τα πιο απλά προβλήματα της καθημερινότητας, που η ανάθεση τα καθιστά να φαντάζουν ανυπέρβλητα. Αυτά τα δίκτυα (στην πολυκατοικία, στη γειτονιά, στην πόλη) δημιουργούν τις νέες κοινότητες αγώνα που είναι ικανές να παρέμβουν επί της ουσίας και άμεσα στη δημόσια σφαίρα ως εστίες αντίστασης και εξόδου ταυτόχρονα από την τυραννία των ειδικών της εξουσίας. Αυτές οι αντιεξουσιαστικές δομές είναι τα δυναμικά κύτταρα του προτάγματος για έναν ριζικό κοινωνικό μετασχηματισμό. Ταυτόχρονα, είναι το πρακτικό παράδειγμα για μία άλλη προοπτική που σέβεται τη ζωή και προτάσσει την αλληλοβοήθεια και την αξιοπρέπεια ως το ήθος μίας νέας ανθρωπινότητας.

 

Κοινότητες αναγκών και επιθυμιών τώρα

Αντιεξουσιαστικές κινήσεις αλληλοβοήθειας και αντίστασης παντού

 

ΑΝΤΙΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ